Życie na zwolnionych obrotach, czyli rzecz o leniwcach
A gdyby tak zawisnąć na drzewie trzymając się gałęzi tylko rękami i nogami, spędzić całe życie na zwolnionych obrotach, spać dłuuugooo, jeść liście, po prostu cały czas leniuchować. Czy wiecie, że są tacy koneserzy życia wśród zwierząt? To leniwce, ssaki łożyskowe należące do rzędu włochaczy (Pilosa), podrzędu liściożerów (Folivora). 20 października obchodzą swoje święto – Międzynarodowy Dzień Leniwca.
Nazwa tych stworzeń pochodzi od powolnych ruchów, które wykonują przy każdej czynności. Całe życie spędzają na drzewach, wisząc głową w dół i trzymając się mocno konarów dzięki swoim długim, silnym kończynom, zakończonym 2 lub 3 bardzo długimi pazurami, na których poruszają się grzbietem w dół. Środkowe człony palców są zrośnięte. Z drzewa na ziemię schodzą raz na 7-8 dni, aby się wypróżnić i aby poszukać innego drzewa, na które mogą się wdrapać.
Prezentowany w płockim Zoo gatunek to leniwiec dwupalczasty (Choloepus didactylus), zwany w języku lokalnym „unau”. Zamieszkuje Gujanę i Wenezuelę, a także dorzecze Amazonki w Peru, Brazylii i Ekwadorze. Osiąga długość około 60 cm i masę około 9 kg. Przednie kończyny zakończone są dwoma palcami, a tylne trzema. Ciąża trwa 5-6 miesięcy. Na Czerwonej Liście Gatunków Ginących IUCN w kategorii LC (least concern – najmniejszej troski) jako gatunek wymagający stałej kontroli liczebności populacji.
W naszym Zoo zobaczycie samicę Zarę urodzoną w 2015 r w Zoo Halle w Niemczech i samca Morisa urodzonego w Zoo Odense w Danii w 2016 r. W Płocku oba osobniki przebywają od marca 2017 r. W Pawilonie Herpetarium możecie podziwiać, jak celebrują każdą czynność. I pewnie będziecie się śmiać, bo jedzą też wisząc do góry nogami, obracając tylko głowę w kierunku kuwety z pokarmem. Oczywiście wszystko „very slowly” .
W amerykańskich tropikach
Środowiskiem życia tych sympatycznych zwierząt są lasy tropikalne Ameryki Środkowej i Południowej. Leniwce to nocne marki i samotnicy. Wyjątkiem są samice z młodymi, które dorastając przebywają na piersi matki.
Powolni weganie
Leniwce są roślinożercami. Zjadają prawie wyłącznie liście, uzupełniając dietę pędami, kwiatami i owocami. Mają duży, wielokomorowy żołądek, w którym znajdują się bakterie żywiące się celulozą. Temperatura ciała leniwców waha się w granicach 24-34°C. Mają niskie tempo metabolizmu, oddychają zaledwie kilka razy na minutę i regulują temperaturę ciała podobnie jak gady, przechodząc np. z miejsca nasłonecznionego do zacienionego. W związku z tym potrzebują prawie o połowę mniej kalorii niż inne ssaki o podobnych rozmiarach. Całkowity proces trawienia pokarmu może trwać u nich nawet miesiąc.
Z refleksem na bakier
Leniwce mają bardzo słaby wzrok i słuch, czego konsekwencją jest słaby refleks. Najlepiej funkcjonuje u nich… zmysł smaku, co tylko potwierdza ich zamiłowanie do rozkoszowania się życiem.
Od małego „do góry nogami”
Samica rodzi zwykle jedno młode rocznie, karmi je mlekiem przez 6 miesięcy. Młode natychmiast po urodzeniu przyjmuje pozycję “do góry nogami”, w której spędza resztę życia. Samce i samice osiągają dojrzałość płciową po trzech latach.
Dwa czy trzy palce?
W rzędzie włochaczy są dwie rodziny leniwców: leniwcowate (Bradypodidae) – nazywane również leniwcami trójpalczastymi (mają po trzy palce zarówno w przednich jak i w tylnych kończynach) oraz leniuchowcowate czyli leniwce dwupalczaste (Megalonychidae) (posiadają dwa palce w przednich i trzy palce w tylnych kończynach).
Dlaczego leniwce giną?
Leniwce są zagrożone wyginięciem w różnym stopniu w zależności od gatunku i występowania. Największym zagrożeniem jest dla nich utrata środowiska, czyli wycinanie lasów tropikalnych. Polowania na leniwce dla ich mięsa są obecnie raczej sporadyczne.
To i owo o leniwcach
– Włosy leniwca rosną w przeciwnym kierunku niż u większości ssaków tj. od brzucha do grzbietu, co sprawia, że padający deszcz spływa po futrze.
– Sierść leniwców porastają małe, zielone glony, dzięki czemu ma ono zielonkawą barwę, co ułatwia kamuflaż zwierzęcia wśród liści. U leniwców hodowanych w Zoo glony w sierści nie występują.
– W futrze leniwców bytuje na stałe 9 gatunków ciem i 4 gatunki chrząszczy.
– Leniwiec dwupalczasty, podobnie jak leniwce trójpalczaste posiada aż 9 kręgów szyjnych. Większość ssaków (łącznie z żyrafą) ma ich 7, a leniwiec krótkoszyi – 6. Umożliwia im to obracanie głowy o 270°.
– Niektóre gatunki leniwców śpią nawet 22 godziny na dobę.
– Leniwce dobrze pływają. Podczas okresowych wylewów rzek dzięki tej umiejętności mogą przemieszczać się na inne drzewa.
– Żyją 12- 25 lat.
– Kopalne leniwce naziemne, które żyły w plejstocenie osiągały nawet rozmiary słonia.
