Uzależnienia w świetle psychologii

Uzależnienia bez względu na rodzaj, we współczesnych czasach stanowią duży problem. Z tego względu w Mazowieckim Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy powstał projekt „Edukacja zdrowotna dla dzieci i młodzieży oraz ich rodziców/opiekunów w zakresie profilaktyki uzależnień i zapobiegania skutkom zdrowotnym wynikających z uzależnień” finansowany ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego w ramach zadania publicznego Województwa Mazowieckiego z zakresu edukacji zdrowotnej dotyczącej przeciwdziałania i wczesnego rozpoznawania uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz behawioralnych wśród dzieci i młodzieży na lata 2022-2023.

Tempo życia i natłok obowiązków jakie na nas spadają w dzisiejszych czasach powoduje, iż czujemy się co raz bardziej zmęczeni, przytłoczeni. Ogrom informacji jakie przetwarzamy w ciągu dnia jest bardzo obciążający dla naszego mózgu. Konsekwencją tego tempa życia jest stres. Próbujemy go zagłuszyć różnego rodzaju używkami, czynnościami. Myślimy, że zostanie przez nie zredukowany. Tak się niestety nie dzieje. Czujemy chwilową przyjemność, ale nie jest to rozwiązaniem dla naszych problemów. Te używki i czynności zamiast pomagać w redukcji stresu stają się preludium dla kolejnych problemów. Gdy zbyt często będziemy korzystali z takiego rozwiązywania przykrych dla nas sytuacji istnieje ryzyko rozwoju uzależnienia.

Używanie alkoholu, nowych technologii czy angażowanie się w wykonywanie różnych czynności jak zakupy, gry komputerowe czy ćwiczenia na siłowni jest źródłem doświadczenia przyjemności. Taki stan rzeczy w większości przypadków jest czymś normalnym. Dopiero wątpliwości może budzić sytuacja, gdy czynności te zaczynają dominować w naszym życiu, stają się głównym źródłem emocji i zaczynamy zaniedbywać podstawowe obowiązki naszej codzienności.
Warto zdawać sobie sprawę na co zwrócić uwagę, co powinno budzić niepokój w naszym zachowaniu podczas używania nowych technologii, sięgania po alkohol czy angażowanie się w różne aktywności (praca, zakupy, siłownia, opalanie, jedzenie):

• zaniedbywanie lub porzucenie dotychczasowych zainteresowań na rzecz korzystania z nowych technologii lub środków psychoaktywnych i wyżej wymienionych zachowań,
• zmiany nastroju, które można wiązać bezpośrednio z utratą możliwości korzystania z nowych technologii i środków psychoaktywnych,
• utrata kontroli czasu, jaki spędzamy np. przed monitorem,
• ukrywanie przed bliskimi faktu korzystania z telefonu/komputera/tabletu/alkoholu,
• pogorszenie relacji społecznych: wycofanie, alienacja, utrata ich znaczenia, kłótnie z bliskimi, zachowania agresywne w stosunku do domowników,
• pogorszenie się wyników w pracy czy nauce,
• niemożność wycofania się z podjętych aktywności (inaczej przymus ich wykonywania),
  

Jest to kilka sygnałów ostrzegawczych, które powinny wzmożyć naszą czujność. Kluczową sprawą jest tutaj samoświadomość, tzn. zdolność obserwacji samego siebie i wprowadzanie zmian do swojego zachowania. Jest to możliwe, ale do pewnego, krytycznego momentu. Gdy ktoś przekroczy pewien umowny “Rubicon”, wtedy pojawia się znacząca trudność w adekwatnym spoglądaniu na siebie w kontekście używania alkoholu czy wykonywania różnych czynności. Umysł nie pozwala nam dokładnie odzwierciedlać tego co robimy, zniekształca to co wydaje się dla innych takie oczywiste. Już nie powiemy “tak, piłem przez cały weekend” czy “gram trzecią noc z rzędu”. Zamiast tego będzie tłumaczenie “ale przecież nie wypiłem tak dużo”, “aaaa tam całą noc grałem, zacząłem o 21 i tak do 3 nad ranem, to przecież nie cała noc tylko kilka godzin”. Wtedy już jest bardzo trudno zmienić to co się robi, bo nie wydaje się, by robiło się czegoś za dużo. Bo już emocje wynikające z kontaktu z tymi “obiektami” są tak ważne, że trudno sobie ich odmówić.

Dlatego bądźmy czujni, zwracajmy uwagę no to co robimy i na to co staje się dla nas ważne a co przestaje już takie być.

Barbara Junak- Błędowska
Michał Madej
Psychologia MWOMP

Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego