Lojalność, czyli co?
Czas świąteczny, a więc i temat lekko jakby inny niż zazwyczaj. Pojęcie lojalności jest zazwyczaj przedmiotem rozważań filozoficznych, psychologii lub socjologii. Jednak zważywszy, że lojalność jest pewnego rodzaju cechą zachowania społecznego, można je rozpatrywać również, a jak postaram się wykazać, właśnie w kontekście bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo to wynika z dobrostanu jednostki oraz prawidłowego funkcjonowania grupy/organizacji – jej potencjału.
Lojalność będąca pewną postawą, cechująca się zachowaniem w stosunku do kogoś zgodnie z wcześniej ustalonymi zasadami, obowiązującym prawem, czy też uzgodnieniami (Chirowska, Wnuk). Lojalność to prawość, wierność, rzetelność w stosunkach z ludźmi (Encyklopedia PWN). Lojalność wreszcie to uczciwość i szczerość w relacjach wzajemnych (Słownik PWN). Zdaniem niektórych lojalność to relacja, która wymaga poświęcenia bez oczekiwania na nagrodę. Prawdziwa lojalność stanowi uniwersalną cnotę, dla której jedynym kryterium odniesienia jest dobro rodzaju ludzkiego w kontraście do partykularnych interesów grup i jednostek (Royce). Lojalność wydaje się być wartością bezwarunkową, ale nieposiadającą totalnego charakteru, gdyż opiera się na częściowym i epizodycznym, a nie całościowym i stałym poświęceniu (Elegido). Reasumując nie można zauważyć kilka rzeczy, które łączą się i wynikają z przykładowo wskazanych opinii. Lojalność więc to postawa wysoce etyczna i pozytywnie odbierana przez partnera, współpracownika, organizację. Lojalność wynika, a może bardziej powinna wynikać z wzajemności, interakcji, jestem lojalny – jeżeli ty jesteś lojalny w stosunku do mnie. Lojalność to również stan, którego źródłem jest system prawny lub moralny bądź potrzeba wewnętrzna, wynikająca z szacunku, więzi, potrzeby „nagrody”. Utrzymując taki pogląd, postawić można tezę, że lojalność to kluczowy, niezbędny element właściwej i pozytywnej relacji międzyludzkiej. Lojalność przez swoją cechę jaką jest trwałość i pewność, pozwala na zbudowanie gwarancji, stabilizacji, zaufania, a poprzez
to bezpieczeństwa albo jego poczucia. Stanu jak się wydaje pożądanemu w indywidualnych relacjach, jak i funkcjonowaniu w organizacji. Lojalność w końcu, to trwałość i niezmienność oraz wsparcie drugiej strony w jej działaniu (zabezpieczaniu potrzeb), niezależnie od chwilowych różnic, jednorazowych konfliktów czy częściowej odmienności celów. Na drugim biegunie lojalności znajdują się zdrada, kłamstwo, ignorancja, współzawodnictwo, walka, interesowność, indywidualizm, fałsz, dywergencja. Zauważyć również należy, że siła lojalności, choć wynika z naszych wewnętrznych zasad i przekonań, zależy wprost proporcjonalnie do lojalności drugiej strony.
Czy lojalność ma związek z bezpieczeństwem indywidualnym lub grupowym (w organizacji)? Mając na uwadze to, iż lojalność cechuje się trwałością polegającą na wzajemnym wspieraniu się w dążeniu do osiągnięcia celu, identyfikowaniu się postaw, należy uznać, że determinuje poziom pewności, w tym również, a może przede wszystkim determinuje bezpieczeństwo. Niezależnie od obszaru jaki poddamy analizie, lojalność jest jednym z podstawowych artefaktów pożądanych przez strony. Nie tylko ze względu na wskazywaną stabilność, zaufanie i pomocniczość ale jednocześnie relacje pozytywne, przez nią budowane.
W polityce, zwłaszcza międzynarodowej, lojalność jest gwarantem realizacji własnych celów. Możliwość pokładania uzasadnionej wiary w oczekiwane zachowanie naszego partnera (państwa, sojuszu itd.), stanowi podstawę do skutecznego budowania bezpieczeństwa państwa. Jeszcze bardziej, jeżeli sami jako państwo możemy się lojalnością wykazać. Lojalny pracownik (żołnierz, kooperator itd.), podwładny czy przełożony, stanowi jeden z podstawowych elementów osiągania przez organizacją (zakład, przedsiębiorców itd.) zakładanych celów. Jest więc rękojmią bezpiecznego rozwoju i realizacji strategii przedsiębiorstwa. Lojalny partner biznesowy pozwala na stworzenia tzw. pozytywnej współpracy (Kotarbiński), ta z kolei poprzez większą zdolność pozyskiwania dóbr, kształtuje bezpieczeństwo. W rodzinie czy w związkach partnerskich lojalność cementuje wzajemne relacje, a poprzez to również wzmacnia poczucie bezpieczeństwa.
Lojalność wynika z naszej osobowości, doświadczeń, zdobytych umiejętności lub wiedzy. Kształtowana jest również przez własne potrzeby i umiejętność ich zaspokajania. Wynika często z otoczenia w jakim funkcjonujemy i z postaw ludzi z jakimi się spotykamy. Lojalność można również osiągnąć i utrwalać różnymi metodami. Dla przykładu: lojalność pracownika w stosunku do organizacji można osiągnąć, zapewniając mu możliwość osiągania przez niego, oczekiwanych na dostatecznym poziomie dóbr – wynagrodzenia, awansu, nagrody, nauki itp. Lojalność żołnierza dodatkowo wysoką postawą etyczną dowódcy, kształtowaniem postaw i motywowaniem do działania. Lojalność partnerów biznesowych lub politycznych za pomocą deklaracji i aktów działań faktycznych, wsparciu i rezygnacji z konkurencji.
W konkluzji można uznać, że lojalność jest cechą pożądaną we wszystkich obszarach funkcjonowania człowieka. Swoją istotą determinuje stan zadowolenia, pewności i stabilizacji, a więc bezpieczeństwa lub jego poczucia.
dr Wojciech Wasilewski
Towarzystwo Naukowe Płockie
Towarzystwo Wiedzy Obronnej
