Perspektywy bezpieczeństwa na 2025 rok

W okresie różnego typu podsumowań minionego właśnie 2024 roku oraz rozważań na temat tego co teraz będzie i co nas czeka w niedalekiej przyszłości, zwłaszcza w nie do końca optymistycznym szumie medialnym, poszukajmy odpowiedzi na pytania: Czy i dlaczego powinniśmy żywić nadzieję na to, że w 2025 roku możemy czuć się bezpieczni lub z jakich powodów możemy jednak, być tej przyszłości niepewni?

Troska o bezpieczeństwo wynika z podstawowej i priorytetowej potrzeby, związanej z przetrwaniem i rozwojem. Lęki związane z brakiem bezpieczeństwa są stałym, świadomym i podświadomym (instynktownym), atrybutem naszej osobowości oraz środowiska w jakim żyjemy. Jest rzeczą naturalną, że wiedza o tym, czy i jakie mogą nas spotkać nieszczęścia oraz co, i w jaki sposób może nas od nich uchronić, przynajmniej na akceptowalnym poziomie, pomaga.

Wbrew temu co możemy czasami usłyszeć w tzw. przekazie, niezależnie od źródła i autora (mniej lub bardziej eksperckiego) otoczenie w jakim będzie nam dane żyć w 2025 r., nie będzie diametralnie inne od tego w 2024 r. i co do istoty, w większości przewidywalne. Cechami wspólnymi wszelkich zjawisk w obszarze bezpieczeństwa są: niestabilność, zmienność i dynamika. Różnić się mogą „kierunkiem” z jakiego nadchodzą, skutkami oraz dobrami jakie możemy utracić. Istniejące obecnie zagrożenia występują w każdej dziadzinie:

• militarnej, wynikającej z wciąż toczącej się wojny na Ukrainie, a poprzez to działania asymetryczne (nieregularne, specjalne, terrorystyczne) lub hybrydowe, jak również możliwe konflikty na Środkowym i Bliskim Wschodzie, co grozi kolejnymi migracjami lub zaangażowaniem Polski w operacje połączone (wsparcia pokoju);
• politycznej, objawiającej się dalszym podziałem społecznym i wynikającymi z tego konfliktami, dysfunkcją systemu prawnego oraz ustawodawczego, w konsekwencji osłabieniem państwa jako takiego oraz dezorganizacją indywidualnego życia obywateli;
• powszechnej i ekologicznej, związanej z występującymi zjawiskami przyrodniczymi – nawalnymi opadami i brakiem retencji, silnymi i częstymi wiatrami, suszami (atmosferycznymi, rolniczymi, hydrologicznymi i hydrogeologicznymi), zanieczyszczeniem powietrza w aglomeracjach, z jednoczesnym, na chwile obecną nieadekwatnym i nieafektywnym, systemem ochrony ludności i środowiska;
• gospodarczej i społecznej, wynikającej z rosnących kosztów, niepewności rynków finansowych i towarowych, zadłużenia budżetów publicznych, a to z kolei z ryzykiem inwestycyjnym, produkcją, świadczeniem usług i handlu, a poprzez to obaw o pracę, mieszkanie lub dostęp i efektywność służby zdrowia;
• publicznej, związanej i wynikającej z ciągłym spadkiem stanu osobowego Policji a jednoczesnym pojawieniem się nowych rodzajów niebezpiecznych zjawisk, związanych z obszarem cybernetycznym, farmakologicznym i spożywczym, aktywnością grup przestępczych, dysfunkcjami w rodzinie, wzrostem kradzieży.

Na niektóre z przywołanych zagrożeń nie mamy dużego wpływu, jak chociażby zjawiska pogodowe. Niektóre są nieskalowane ze względu na wielość możliwych scenariuszy, jak na przykład wojna na Ukrainie i objęcie stanowiska Prezydenta Stanów Zjednoczonych przez Donalda Trampa. Ale zarówno na nie, jak i pozostałe możemy się starać przygotować. Starania takie widać po stronie państwa.

Eliminowanie ryzyk jest domeną państwa jako tego, które ma obowiązek ochrony i obrony, ale również powinnością każdego człowieka i społeczeństwa jako całości. W 2024 r. podjęto próbę stworzenia nowego systemu bezpieczeństwa oraz odtworzenia zdolności do działania podsystemów operacyjnych, czego efektów możemy się spodziewać w 2025 r. i dalej (taką optymistyczną wersję zakładając). Były to i nadal są działania polegające na przełamaniu tzw. kryzysu w Policji. Realizowano inwestycje w zaplecze techniczne systemu ratowniczo-gaśniczego, zwiększające progresywnie środki walki dla Sił Zbrojnych. Podjęto negocjowanie płac i doinwestowania ratownictwa medycznego, policjantów, służby zdrowia, a zwłaszcza wynagrodzenia pielęgniarek. Rozpoczęto realną budowę systemu ochronnego sieci cybernetycznych i społecznej odporności przeciwko działaniom PsyOps w szerokim znaczeniu.

W lipcu 2024 r. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej wydał Rekomendacje do nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego, którą Rada Ministrów powinna przygotować nie dalej jak do kwietnia 2025 r. W rekomendacjach opisuje się obecne środowisko bezpieczeństwa i wskazuje kierunki, w tym zadania jakie nasze państwo powinno podejmować w celu zagwarantowania akceptowalnego poziomu bezpieczeństwa. Nasze bezpieczeństwo zgodnie z nimi powinno opierać się na czterech filarach. Bezpieczeństwie państwa i obywateli, Polsce w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego, tożsamości i dziedzictwie narodowym oraz rozwoju społecznym i gospodarczym z uwzględnieniem ochrony środowiska. Rekomenduje się m.in. dokonanie zmian w systemie kierowania bezpieczeństwem, zbudowania systemu ochrony ludności, utrwalanie tożsamości narodowej poprzez tworzenie bezpieczeństwa kulturowego oraz pozytywnego wizerunku Polski. Rekomenduje się również zbudowanie efektywnego systemu opieki zdrowotnej m.in. poprzez zdecydowanie lepszą opiekę i dostęp, zwłaszcza w chorobach ciężkich. Wskazuje się na konieczność zmiany polityki migracyjnej. Kładzie się duży nacisk na rozbudowę przemysłu i rozwój przedsiębiorczości, gównie w obszarach zbrojeniowym i energetycznym.

Jesienią uchwalono długo oczekiwaną Ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej. Podstawą finansowania realizacji zadań ochrony ludności i obrony cywilnej będzie Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. Na finansowanie zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej przeznaczać się będzie corocznie środki w wysokości nie niższej niż 0,3 proc. PKB. W myśl ustawy zadania ochrony ludności i obrony cywilnej co do istoty polegają na: przygotowaniu organów administracji publicznej do realizacji zadań ochrony ludności i obrony cywilnej, w tym na podejmowaniu działań ukierunkowanych na zapewnienie ciągłości działania organów administracji publicznej, na organizowaniu szkoleń i ćwiczeń organów ochrony ludności i podmiotów ochrony ludności, przygotowujących do działania w przypadku wystąpienia zagrożenia, z uwzględnieniem zapewnienia spójności działań militarnych i pozamilitarnych w obronie państwa. Zadania wiążą się również z przygotowaniu ludności do właściwego zachowania się w sytuacji zagrożenia, przez zwiększanie świadomości zagrożeń i gotowości społeczeństwa, polegającym na: informowaniu edukacji. Zadania polegają również na analizowaniu zagrożeń, gromadzeniu danych i transferze informacji. Wartością dodaną proponowanego aktu jest opisanie na nowo obrony cywilnej, jej zadań, funkcji, uprawnień, a przede wszystkim personelu. Na dobrą ocenę zasługuje ujęcie w ustawie zagadnienia związanego z ewakuacją oraz schronieniem (infrastrukturą zbiorowej ochrony). Oba te zadania związane z ochroną, nie były dotychczas regulowane ustawowo. W ustawie podjęto próbę zebrania i opisania całego systemów ostrzegania, alarmowania i powiadamiania ludności. Wskazano również nowe (nowoczesne) narzędzia analityczne, bazowe i transmisyjne, jakie mają służyć temu zadaniu. Podobny kierunek działania ma przybrać Systemu Bezpiecznej Łączności Państwowej. Bezpiecznej nie tylko ze względu na ochronę transmisji informacji (danych) ale również trwałość.

Na koniec należy zauważyć to, iż ustawa (jako jedna z nielicznych) wskazuje na konieczność indywidulanego dbania o swoje bezpieczeństwo. Dotyczy to zarówno obowiązku współdziałania, podawania się pewnym rygorom, zapewnieniu własnych środków ochronnych itd. Czego i Państwu życzę.

dr ppor. Wojciech Wasilewski
Towarzystwo Wiedzy Obronnej