Długi, nieścisłości – są wyniki audytu przeprowadzonego w gminie Staroźreby

Zatrudnienie żony wójta, nieścisłości w dokumentach, zbyt duże uprawnienia części pracowników. To tylko część wniosków z audytu jaki przeprowadzono w gminie Staroźreby.

Przypomnijmy, audyt zarządził nowy wójt Kamil Groszewski tuż po wygranych wyborach. Rozpoczął się on w grudniu ubiegłego roku, zakończył pod koniec marca tego roku. Główny celem audytu była niezależna weryfikacja realizacji zadań statutowych gminy Staroźreby oraz wskazanie zaleceń i rekomendacji usprawniających jej funkcjonowanie. Celem nadrzędnym dostarczenie obecnemu wójtowi obiektywnych analiz i ocen dotyczących badanego obszaru oraz zapewnienie odnośnie istniejącego ryzyka.

W ramach audytu analizowano podstawowe regulacje zewnętrzne i wewnętrzne związane z działalnością statutową urzędu, ocena rzetelności, legalności i celowości środków wydatkowanych w UG, analiza procesów zarządzania urzędem, pod kątem należytego zabezpieczenia interesów gminy. Audyt dotyczył okresu 01.01.2016 – 31.12.2018 r.

Jak wynika z audytu najistotniejsze nieprawidłowości, wynikające z dotychczasowego sposobu zarządzania jednostką i gospodarowania środkami publicznymi z budżetu gminy przejawiały się w informacjach finansowych oraz opiniach organu nadzoru finansowego, jakim jest Regionalna Izba Obrachunkowa. RIO na nieprawidłowości w gospodarowaniu środkami publicznymi zwracała uwagę już poprzedniemu włodarzowi gminy, wnosząc zastrzeżenia w wydawanych od 2013 roku opiniach, mimo to nie były one brane pod uwagę. Rada Gminy poprzednich kadencji jako organ uchwałodawczy nie poczyniła żadnych oszczędności w związku z koniecznością spłaty zobowiązań wymagalnych gminy oraz niedoborem środków związanych z nadbieraną subwencją. Nie podjęła także stosownych decyzji zmierzających do pozyskania dodatkowych dochodów uzyskiwanych z podatków i opłat czy sprzedaży majątku.

Konsekwencją tego stanu jest aktualna bardzo trudna sytuacja finansowa gminy Staroźreby w postaci wysokiego zadłużenia i braku możliwości regulowania zobowiązań. Kwota długu gminy według prognozy zawartej w Wieloletniej Prognozie Finansowej na koniec 2018 r. wynosiła 22.680.358,69 zł, co stanowi 57,79 % dochodów gminy i uwzględnia kwotę 2.984.938,69 zł zobowiązań wymagalnych. W 2019 r. zaplanowano, iż kwota długu osiągnie poziom 21.170.395,00 zł i stanowić będzie 66,68 % dochodów. Ze sporządzone za rok 2018 sprawozdania Rb-Z wynika, ze zobowiązania wymagalne gminy dotyczą nieopłaconych składek ZUS w kwocie 2.111.916,74 zł, nie dokonanych odpisów na ZFŚS w kwocie 242.938, 21 zł oraz nie opłaconych faktur dotyczących zakupu materiałów i usług w kwocie 644.889,75 zł. W toku prowadzonego audytu zidentyfikowano ryzyka oraz stwierdzono nieprawidłowości, wynikające bezpośrednio z braku lub niedoskonałości mechanizmów kontroli zarządczej w badanym obszarze, które miały bez wątpienia bezpośredni wpływ na zaniechania w obszarze zarządzania finansami publicznymi, a ich wieloletnie nakładanie się i powielanie złożyły się na wyżej opisaną sytuację.

Jak stwierdzono w audycie, w urzędzie nie zawsze działano zgodnie z wartościami etycznymi obowiązującymi w jednostkach. Jak czytamy w dokumencie – „…Przeglądając akta osobowe pracowników urzędu audytor wewnętrzny zwrócił uwagę na akta pracownika pani Danuty …, głównego specjalisty w komórce finansowej. Pani Danuta w dniu 23.10.2017 r. złożyła podanie o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron (dokument bez daty wpływu). W dniu 25.10.2017 zostało podpisane porozumienie o rozwiązaniu stosunku pracy, co z dniem 26.10.2017 r., de facto miało miejsce. W ostatnim dniu pracy pracownik otrzymał nagrodę jubileuszową w wysokości 400% wynagrodzenia za 45 letni staż pracy oraz odprawę pieniężną w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia. Dzień po rozwiązaniu stosunku pracy pani Danuta złożyła podanie do wójta gminy, pana Józefa Stradomskiego, prywatnie męża, o ponowne przyjęcie do pracy, tym samym zgłaszając gotowość do podjęcia tego zobowiązania. Konsekwencją pozytywnego rozpatrzenia podania o pracę było ponowne zatrudnienie pani Danuty, z dniem 30.10.2017 r. do pracy na tym samym stanowisku, w tym samym wymiarze czasu pracy. Powyższe odbyło się z pominięciem procedur naboru na wolne stanowisko pracy. W dniu 18.01.2018 r. pani Danuta otrzymała podwyżkę wynagrodzenia zasadniczego z kwoty 5000,00 do 5220,00. Wszystkie dokumenty związane z powyższą sytuacją kadrową pani Stradomskiej podpisał kierownik urzędu gminy – wójt, pan Stradomski. Mimo, że pani Danuta pracuje w komórce finansowej gminy i jej bezpośrednim przełożonym jest skarbnik gminy, z opisanych dokumentów jasno i precyzyjnie wynika faktyczna, a nie organizacyjna podległość służbowa, zwłaszcza w tak małej jednostce jaką jest urząd gminy.”

To nieprawidłowość, bo zgodnie z art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych obowiązuje zakaz podległości służbowej między krewnymi i powinowatymi zatrudnionymi u pracodawców samorządowych. „Kolejna umowa zlecenie nr 8/2018 została zawarta między panią Danutą a gminą w dniu 10.01.2018 r. na czas od 01.02.2018 do 31.12.2018 r., obejmując ten sam przedmiot umowy, tym razem wskazuje na wynagrodzenie w kwocie 4100 zł płatne w 2 ratach do 30.04.2018 i do 31.10.2018 r. Brak jest w umowie podanej ilości godzin do przepracowania przez zleceniobiorcę, przez co nie można ustalić jak została skalkulowana stawka godzinowa i czy osiąga ona wartość minimalną w zakresie minimalnego wynagrodzenia. Umowa zawarta jest między panią Danutą- zleceniobiorcą i panem Stradomskim- wójtem gminy, a podpisana z upoważnienia wójta przez skarbnika gminy, posługującego się nieaktualną i nieobowiązującą pieczęcią” z upoważnienia wójta Kierownik Referatu Planowania i Wydatków” Audytor nadmienia, że w strukturze organizacyjnej urzędu gminy nie ma takiej komórki organizacyjnej jak Referat Planowania i Wydatków, od przynajmniej dekady. Powyższe opisane sytuacje, w kontekście przestrzegania wartości etycznych w miejscu pracy, szczególnie przez osoby zarządzające, pokazują do jak moralnie dwuznacznych i nieetycznych sytuacji może dochodzić, w przypadku ich zaniechania.”

Kolejne nieprawidłowości dotyczyły faktu, że numeracja zarządzeń wójt gminy Staroźreby jest prowadzona w formie uproszczonej. Oznacza to, że wpisywany jest kolejny numer zarządzenia i rok wydania, gdy tymczasem obowiązuje zupełnie inny sposób oznakowania tego rodzaju dokumentów.

Jak czytamy w audycie „z analizy przedłożonych dokumentów wynika, że uprawnienia były wydawane nie zawsze zgodnie z wagą podejmowanych decyzji czy ryzyka ich podejmowania. Audytor analizując rejestr upoważnień obowiązujących w Urzędzie Gminy w Staroźrebach zwrócił uwagę, że zarówno skarbnik (od 2005 r.) jak i sekretarz gminy (od 2012 r.) posiadają, jak wynika z rejestru, pisemne upoważnienie wójta do „podejmowania decyzji w imieniu wójta”. Zakres upoważnienia jest tak ogólny, że daje de facto obu osobom nieograniczone możliwości w posługiwaniu się przedmiotowym pełnomocnictwem, a co za tym idzie nadużywaniem go lub stosowaniem w sposób nieuprawniony.”

Jakie wnioski z przeprowadzonego audytu? Oszczędności, zmiany i większa kontrola. Gmina Staroźreby posiada opracowaną i przyjętą przez radę gminy Strategię Rozwoju Gminy Staroźreby na lata 2014-2020. Określa ona priorytety i cele polityki rozwoju społeczno-gospodarczego prowadzonego na obszarze gminy. Stanowi także odpowiedź na ustawowy wymóg prowadzenia polityki rozwoju w oparciu o strategię, jak również próbę dostosowania działalności gminy do standardów europejskich oraz stanowi podstawę do opracowania i wdrożenia na terenie gminy projektów współfinansowanych ze środków zewnętrznych. Zaleca się autokorektę przyjętej strategii, opierając ją na obecnej, bardzo trudnej i wymagającej dużych ograniczeń finansowych, również w realizacji założeń strategicznych, sytuacji gminy. Zaleca się przeprowadzanie oceny realizacji celów i zadań uwzględniając kryterium oszczędności, efektywności i skuteczności. Nie rzadziej niż raz w roku należy także dokonać identyfikacji ryzyka w odniesieniu do celów i zadań.