Mosiele Africa #28 – Djembe też jest kobietą
Trzynasty odcinek Mosiele Africa zatytułowałem „Bęben jest Kobietą”. I w sumie dziś ten tytuł pasowałby jak ulał. Bo dziś chciałbym abyście Państwo przeczytali a także zobaczyli krótki film (po zeskanowaniu kodu QR, albo po wejściu na stronie www.infoplocktv.pl w zakładkę Mosiele Africa) o najważniejszym z afrykańskich instrumentów – o bębnie. Bębnów w Afryce jest od zawsze mnóstwo. I to zarówno pod względem liczby, rodzajów jak i przeznaczenia. Wystarczy wspomnieć choćby słynne Tam-Tamy, które służyły do komunikacji. Ale bęben to zdecydowanie coś więcej. Jest to tak naprawdę pierwszy instrument jaki towarzyszył człowiekowi na jego muzycznej drodze. Wspaniale ujęła to Layne Redmond – amerykańska perkusistka, pedagog gry na bębnach, historyk muzyki i autorka wielu publikacji na temat gry na bębnach: „Jednym z najbardziej potężnych aspektów grania na bębnach i powodem dla którego ludzie robili to od początku bycia człowiekiem jest to, że bębnienie powoduje zmianę świadomości człowieka. Poprzez rytmiczne powtarzanie rytualnych dźwięków ciało, umysł i system nerwowy zostają doenergetyzowane i przemienione. Kiedy grupa ludzi gra rytm przez dłuższy okres czasu ich fale mózgowe zostają zsynchronizowane z rytmem, który dzielą między sobą. Im dłużej trwa bębnienie, tym synchronizacja staje się mocniejsza. To najstarsza forma świętej komunii”. Wydawałoby się, że to świętokradztwo albo bajdurzenie zakochanego w grze na bębnach muzyka. Jednak po wielu pobytach w Afryce wiem, że to prawda.
Przejdźmy jednak do meritum. Dziś chciałbym opowiedzieć o Bębnie Djembe. Djembe to duży bęben w kształcie kielicha, pochodzący ze wschodniej części Afryki. Tradycyjnie naciągnięta za pomocą sznurka jest na niego skóra. Skóra może być kozia, bydlęca bądź jak dawniej – antylopia i służy ona jako membrana. Termin „djembe” pochodzi od grupy etnicznej Bambara mawiającego „Anke djé, anke bé” co oznacza „wszyscy zbierają się w pokoju”. Bęben Djembe jest najczęściej kojarzony z ludem Madinka w Afryce Zachodniej. Ten instrument perkusyjny jest również znany jako „Devil Drum”, ponieważ był tradycyjnie wykonany z pustych drzew zwanych Dimba, znanych również jako „Devil Wood”. Ten rodzaj bębna rozprzestrzenił się na całą Afrykę i dziś, każde plemię, każda grupa etniczna (od Arabów po Zulu) używa Djembe jak swój, własny instrument.
A gra na takim Djembe z początku wcale nie jest prosta. Jednym z najczęstszych błędów jakie popełniają początkujący jest nieumyślne tłumienie dźwięków. Dochodzi do tego, jeżeli kładziemy dłonie na powierzchni bębenka zaraz po uderzeniu. To zły nawyk. Bez względu na to jaką technikę zastosujemy (bo są trzy rodzaje uderzeń: bas, ton czy slap) dłonie powinny delikatnie odbić się od bębenka i wrócić do pozycji “gotowości”. Do tego trzeba też pilnować rytmu, co wcale nie jest takie proste jak się wydaje. Proszę zresztą zobaczyć jak wyglądała lekcja gry na Djembe, którą odbyliśmy podczas naszego pobytu w Kapsztadzie.
Mzungu Roland Bury
